नुकत्याच हाती आलेल्या बातमीनुसार आता चेंबूर, खार, मिलनसबवे या भागातही पाणी भरले असून मध्य, पश्चिम, व हार्बर रेल्वेच्या गाड्या अत्यंत धीम्या वेगाने सुरू आहेत. नव्या मुंबईतही काही ठिकाणी पाणी भरले असून काही ठिकाणचा विद्युत पुरवठाही खंडित झाला आहे असे आमचा वार्ताहार कळवतो.

शासनाच्या डिझास्टर मॅनेजमेन्टच्या गप्पा यावर्षीही खूप ऐकल्या. वास्तविक 'सामान्य मुंबईकर' हा स्वतःच एक उत्तम 'डिझास्टर मॅनेजमेन्ट' आहे हेच खरे! २६ जुलै २००५ चा महाप्रलयात त्याने हे दाखवून दिले आहे!

आपला,
(अभिमानी मुंबईकर!) तात्या.

होऊनही काल संध्याकाळी पार्ल्याला दिनानाथ मध्ये तुफान गर्दी होती. निमित्त होते 'माझे जीवनगाणे' या मंगेश पाडगावकरांच्या कविता वाचन आणि गाण्यांच्या कार्यक्रमाचे. स्वत: मंगेश पाडगावकर आले होते. भाऊ मराठे यांनी त्यांच्याशी खूप गप्पा मारल्या. पाडगावकरांनीही मस्त विनोदी शैलीत उत्तरे दिली. कविता कशा सुचल्या, कवी म्हणून प्रवास कसा चालू झाला याविषयी त्यांनी सांगितलेच. शिवाय काही गाण्यांची /कवितांची कहाणी ही सांगितली.
' तुझे गीत गाण्यासाठी ' पासून कार्यक्रमाची सुरवात झाली मग " श्रावणात घननीळा" , "नीज नंदलाला", "शब्द जपून ठेव बकुळीच्या फुलापरी", "जेव्हा तुझ्या बटांनी" यासारखी सुंदर गाणी सादर झाली. शिवाय पाडगावकरांनी स्वत: त्यांची गाजलेली 'सलाम' ही कविता उत्स्फुर्त म्हणून दाखवली. बोलगाणी मधल्या कविता, वात्रटिका सादर केल्या.
त्यानी "श्रावणात" या कवितेचा जन्म तसेच श्रिनिवास खळ्यांनी "श्रावणात घननीळा बरसला" या गाण्याला भर मे महिन्यात कोळीवाडा ते व्हिटी प्रवास करताना कशी चाल लावली, त्याचा रंजक किस्सा सांगितला. काही विषयावर त्यांची स्वत:ची वाक्ये अशी-

"माणसाला खळखळून हसता आलं पाहिजे, स्वत:ला स्वत:शीच गाता आलं पाहिजे"
"अध्यात्म माणसाला जगण्याचा खरा आनंद उपभोगू देत नाही , अध्यात्म म्हणजे आपल्या देशाला झालेलं स्पिरिच्युअल कॉन्स्टीपेशन !"
"बायकोच्या किंवा आईच्या हातची आमटी. चांगली झाली की भुरके मारून पिताना होणारा आवाज मला ओंकाराइतकाच प्रिय आहे !"

" या जन्मावर " स्वत: पाडगावकरांच्या तोंडून ऐकायचे भाग्य लाभले. "शुक्रतारा मंदवारा" ने कार्यक्रमाची सांगता झाली.

भर पावसात एका सुंदर कार्यक्रमाचा आनंद लुटता आला, मस्त आठवण कायमची लक्षात राहील. खरं म्हणजे पाऊस नुसता येत आणि जात नाही, मनात आठवणी ठेऊन जातो. कितीही दिवस झाले तरी पावसामुळे ती प्रत्येक आठवण मनात सदा टवटवीत राहते.
स्वत: पाडगावकर आणि त्यांच्या कविता पावसासारख्याच उत्साही आणि आल्हाददायक आहेत.

जाता जाता ...
काल आलेल्या पावसाला धन्यवाद !!

एकदा मुंबईत पाऊस आला की,आम्हाला अभिजात पावसाची (काय करावे या अभिजाताला,)आठवण होते,आपल्या एका लयीत तो गात असतो,तेव्हा मला मुगाच्या भज्यांची मुद्दाम आठवण होते.तसा दोन दिवसापासून वेधशाळेचा अंदाज होता,मुसळधार पावसाचा,मी नक्की म्हटले,रिमझिम तरी पाऊस होईल म्हणून.मराठवाड्याचा हवामानाचा वृत्तांत इतकाच .

अवांतर;) मेघदूताचा वृत्तांत आवडला.पावसळ्यापूर्ते तरी ध्येय धोरणे शिथिल असती तर,पावसाच्या कविता (प्रख्यात कवींच्या हो)ऐकवल्या असत्या ;)

कालपासून मुंबईत वरूणराजाचे जोरदार आगमन झाले आहे. जोराच्या वार्‍यासह धुवाधार पाऊस मुंबईत सुरू आहे. कुर्ला, घाटकोपर, दादरचा हिंदमाता सिनेमा विभाग, दादर टी टी येथे कमरेइतके पाणी साचले आहे व लोकांची अत्यंत गैरसोय होत आहे. काही ठिकाणी कार आणि टॅक्स्या पाण्यात संपूर्ण बुडू पाहात आहेत!

पाऊस आमच्याकडेही पडत होता गेले दोन दिवस, पण त्याला मुंबईच्या पावसाची सर नाही असे नेहमी वाटते. पाणी साचत नसेल तर पाऊस कसला?* आमच्याकडे ढग दाटून येतात, विजांचा कचकचाट, गडगडाट सुरू होतो. पाऊस १५-२० मि. धो धो कोसळतो आणि निघून जातो. पाणी साचत नाही, गाड्या बुडत नाहीत, ट्रेन नाहीतच बंद व्हायला, सुट्टी मिळत नाही. वाफाळलेल्या कॉफीचा मग हातात घेऊन गरमागरम कांदाभजी खायला काय मुहूर्त लागतो थोडाच पण अशा पावसाच्या दिवशी त्याची मजा अनोखीच असते.

मुंबईला असताना पाऊस कितीही पडत असेल तरी स्टेशनला जाऊन गाड्या चालू आहेत की नाही पाहणे, ट्रेनमधल्या मैत्रिणींबरोबर रेल्वेच्या कारभाराला येथेच्छ नावे ठेवणे, ट्रेनमध्ये बसल्यावर ट्रेन बंद पडली तर आता काय करायचे? उतरून किती चालावे लागेल? दुसरे पर्याय आहेत का? टॅक्सीवाला कितीपट जास्त भाडे लावेल? आजूबाजूला कोणाकडे सोय होण्यासारखी आहे का? घरी कसे कळवायचे? रामण्णा मेला कितीही पाऊस पडत असेल तरी ऑफिसला कसा पोहोचतो कोणास ठाऊक? अशा महत्त्वपूर्ण विषयांवर चर्चा करण्यातली मजा आगळीच असते.

घरात बसून पाऊस बघायचा असेल तर मजाच वेगळी. सुक्या बोंबलाचे भुजणं, वाफाळणारा पांढरा शुभ्र भात, फणसाची करंदी/ कोलंबी घालून केलेली भाजी, खिडकीतून दिसणारा टपाटप पडणारा पाऊस, लोकांची त्रेधातिरपीट, त्या निमित्ताने थंडावलेली मुंबई. बॅकग्राऊंडला हेमंतकुमार किंवा गीता दत्तचा सुरेल आवाज किंवा 'ओ सजना! बरखा बहार आयी' अशी खास पावसाची गाणी.... म्यॅन! आय मिस इट!!

* लोक आणि मालमत्ता यांचे नुकसान होईपर्यंत पाणी साचावे असे विचार मनात नाहीत.

पावसाची, कोल्बिइची, फणसाची ज्याची आठवण् काढायची त्याची काढा. पण् घरात् बसून्. बाहेर् गेलेली माणसे पुरात् वाहून् गेली अशी बातमी कुठे वाचायला मिळालि कि २००५ जुलै चा पाऊस् आठवतो

पाऊस!
पाऊस तसा आवडताच आहे माझ पण. पण काही खास आठवणी. त्र्यंबकेश्वराच्या ब्रह्मगीरीच्या पर्वतावर कोसळणारा पाऊस हा काही वेगळाच असतो. जवळपास चे लोक इथे वरती चहा च्या वगैरे सोई करतात. कधी कधी भजी पण!
इथे चार महिने सूर्य दिसतच नाही. फक्त पाऊस नि पाऊस. कधी जोरदार तर कधी धीमा.
ठाणे जिल्ह्याच्या काही भागा पासून ते नाशिक च्या काही भागा पर्यंत पसरलेला सह्याद्रीचा हा भाग. म्हणजे भंडारदरा पासून घोटी, वैतरणा, (शहापूर पण?) त्र्यंबक, ते जव्हार, मोखाडा वगैरे. पर्वताळ नि वनराजीर्‍यापैकी असलेला प्रदेश.

भात या काळात इथे जोरात होतो. इथले लोक अगदी गरीब आदिवासी. पावसाळ्यात जो काही भात होईल तेच वर्षभराची उत्पादन. त्यवरच कपडे, पोरांच्या शाळा, लग्न असं सगळं अवलंबून. पावसाळ्यात असं पाणी की कोरडं काहे सापडायचं नाही. पण उन्हाळ्यात असे हाल की विचारू नका.
इथे वनखात्याचं काम बरंच आहे. (त्यामुळे वाद, भ्रष्टाचार, आणी आदिवासींची पि़ळवणूकपण खुप आहे!) आदिवासी संघटनाही कार्यरत आहे.
पाऊस अति असल्याने गैरसोई पण फार. याचा विचार करुन मागे काही वर्षांपुर्वी 'पहाणे' नावाच्या गावात सरकारने प्रत्येक घरटी संडास बांधून दिले. आता पहा, पाण्याची, निचर्‍याची काहीच सोय नाही पण एक चकाचक संडास! बोला! आहे की नाही मस्त प्रगती! असे ही ते संडास काही कोणी वापरायला नाही. सगळे गाव 'जाणार' डोंगरावर! असो, याचा उपयोग मुख्य पावसा़ळ्यात गोष्टी कोरड्या ठेवायला होतो. ती मात्र एक मोठीच सोय झाली आहे.

अशा या भागात श्रावणात त्रंबकच्या फेरी साठी खुप लोक येतात. एका रात्रीत ब्रह्मगीरीला (हे महाराष्ट्रातले दुसर्‍या क्रंमांकाचे उंच शिखर आहे.) एक फेरी घालून (पाय सुजवून) घरी! हे शिखर पावसाळ्यात पुर्ण ढगातच असते. शिवाय वार्‍याच्या झोताने इथले बरेच धबधबे वरून खाली पडण्याऐवजी चक्क वर आकाशात जातात! मस्त धुकेरी पर्वताची टोकं, कोसळता पाऊस, आपल्यालाही आता कोरडं वाचवता येण्यासारखं काहीच नाही ही जाणीव, त्यामुळे आपलं ही पुर्णपणे पावसाच्या शरणागत होणं... हे सगळ पाहून अगदी हरखूनच जायला होतं. एका वेगळ्याच जगात आपण पोहोचतो.

मात्र जाता जाता सकाळी फेरी संपवून त्र्यंबकेश्वराची तिखट जाळ मिस्सळ खायला हवीच!
जातांना मंदिराच्या दारा जवळच काही हॉटेल्स(?) आहेत. तेथे मिसळ! बाहेर पाऊस दे दणादण कोसळतोय... एखादा एकटाच बहाद्दर या पावसात पळत् जातोय. बाकी जग गसं थांबलंच आहे. पावसा शिवाय एकच गोष्ट चालू - पायात ठणठण! आणी समोर वाफाळती मिसळ आणी मिसळ झाल्यावर गोड घट्ट असा मस्त चहा! वा!
असो, आडव्या-तिडव्या पावसा सारखंच काहीच्या बाहीच लिहिलं गेलंय!

-निनाद